تأثیر باورهای میترایی بر تاریخ بلعمی

Authors

  • فرناز گلشنی دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد
  • مهدی تدین نجف آبادی استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف ‏آباد
Abstract:

ایران آریایی مهد دین کهن مهرپرستی است؛ دینی اسرارآمیز که مرزهای فرهنگی- دینی را درهم نوردید و در سراسر جهان گسترش یافت؛ به‌گونه‌ای که عقاید رازوارانة مهریان و بسیاری از آداب و رسوم برخاسته از آن باورها به بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران و جهان بدل گردید. بازتاب اندیشه‌های این آیین دیرینه در آیین زردشتی، مسیحی و حتی عرفان اسلامی به‌خوبی نمایان است. ردّپای ایزد باستانی مهر یا میترا، ایزد بزرگ ایرانی و پروردگار گرما و فروغ و روشنایی، در متون ادبی- تاریخی فارسی نیز به‏وضوح مشاهده می‏شود. تاریخ بلعمی ازجمله آثاری است که در آن، باورهای میترایی با تاریخ بشری  گره خورده است. بسیاری از مطالب این تاریخ پژواکی از فرهنگ و تمدن ایرانی و باورهای برخاسته از دین مهر است. هدف نگارندگان این پژوهش این است که با روش تحلیلی، ریشة بسیاری از اعتقادات و داستان‌های منعکس‏شده در این اثر را از این منظر شناسایی و بررسی کنند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

سبک شناسی تاریخ بلعمی

سبک‌شناسی آثار گذشتگان موجب به دست آوردن درک بهتری از آن آثار و زبان به‌کاررفته در آن خواهد شد. تاریخ بلعمی یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌‌‌‌ها به زبان دری است که تا امروز از دستبرد حوادث مصون مانده است. این کتاب بیشتر در زمینۀ استفاده‌‌‌های تاریخی کانون توجه بوده است. از این رو‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌ در این مقاله‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌ واکاوی زبان نویسنده هدف اصلی قرار گرفته و بدین منظور‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌ ابتدا به سبک دوره و سپس ب...

full text

تحلیل در تاریخ بلعمی

درباره­ی تحلیل در تاریخ نگاری سنتی ایران نگرش رایج و غالبی وجود دارد. بر مبنای این نگرش تاریخ نگاری سنتی ایران غیرتحلیلی خوانده می شود. باور رایج این است که مورخان سنتی ایران وقایع نگارانی هستند که به تحلیل و تعلیل وقایع توجهی نداشته اند.این مقاله ضمن نقد این نگرش به بررسی چگونگی تحلیل وقایع تاریخی در تاریخ بلعمی می پردازد. هدف آن است که از طریق انتخاب تاریخ بلعمی به عنوان یکی از شاخص ترین متون...

full text

بررسی تطبیقی اصول روایت در تاریخ بیهقی و تاریخ بلعمی

تاریخ بلعمی (از تاریخ‏‏های عمومی عالم) و تاریخ بیهقی (از تاریخ‏‏های خصوصی دورة غزنویان) از شاه‌کارهای تاریخی و ادبی ایران‏‏زمین به ‏شمار می‌روند. به‏ ‏‏رغم پژوهش‏‏های فراوانی که دربارۀ آن‏‏ها انجام شده، از دید تطبیقی و از ابعاد مختلف تاریخی و ادبی، نظیر سبک و اسلوب تاریخ‏‏پردازی، اصول روایت، و زبان، تا کنون کم‏تر بدان‏ها توجه شده است. این دو اثر، که از برجسته‏ترین نمایندگان دورة نخستین تاریخ‏‏ن...

full text

بررسی بازتاب باورهای آئین میترایی در افسانه‌های لری

میترائیسم یا مهرپرستی یکی از کهن‌ترین آئین‌های جهان است که پرستش آن به دوران ماقبل زرتشت برمی‌گردد. میترا خداوند پیمان و روشنایی است که با بی‌نظمی، خشک‌سالی، نافرمانی و دروغ مخالف است و به جنگاوری مشهور است. به دلیل ویژگی‌های خاص این ایزد، آئین میترایی در مناطق زیادی رواج یافت. با توجّه به اینکه افسانه بازماندۀ روایت‌های مقدّس اسطوره‌ای است که ریشه در برخی از اعتقادات آئینی دارد، در پژوهش حاضر با...

full text

جستجوی پیشینۀ حکایت پردازی در تاریخ بلعمی

چکیده: امروزه دست‌یابی به شناختی از پیشینۀ و ماهیت سنت‌های ‌روایت‌پردازی در زبان فارسی ضرورت دارد. در بارۀ ماهیت روایت‌پردازی در متون روایی کهن فارسی تا کنون بررسی هایی انجام شده است که نتایجی خوبی دربرداشته و تا حدودی به شناخت برخی ویژگی‌های عام انواع قالب‌های کهن روایت کمک کرده است. در ادامه این تلاش‌ها به بررسی ماهیت عناصر داستانی در کهن‌ترین متن به جای مانده دارای حکایت یعنی حکایات بخش اول ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 12  issue 44

pages  167- 190

publication date 2016-11-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023